شرکت در یک نگاه
سرمایه یکی از مؤلفههای اساسی توسعه پایدار بخش کشاورزی است. سهم سرمایهگذاری مناسب در بخش کشاورزی در اقتصاد کشور باعث خواهد شد زیرساختها و امور زیربنایی شامل شبکههای آبیاری، مکانیزاسیون و صنایع تبدیلی و تکمیلی و … از وضعیت مطلوبی برخوردار باشند این امر همچنین موجب افزایش نرخ بهرهوری، ارزش افزوده در نهایت اقتصادی شدن تولید در بخش کشاورزی می شود.
صندوقهای حمایت از توسعه بخش کشاورزی به عنوان تنها نهاد مالی-اعتباری غیردولتی با مشارکت تولیدکنندگان و بهرهبرداران تشکیل شدهاند که چشمانداز روشنی را در بهکارگیری ظرفیتهای غیردولتی به منظور تأمین مالی و ارتقای نرخ رشد سرمایهگذاری بخش کشاورزی نشان میدهند.
سرمایه
از ابتدای فعالیت شرکت (۱۳۸۳) تا شهریور ۱۴۰۱، تعداد ۱۷۱ صندوق در سطح ملی ، استانی، شهرستانی، منابع طبیعی و زنان تشکیل شده است. اطمینان و اعتماد متقابل صندوقها و سهامداران آنها باعث شد تا در همین مدت کوتاه رشد فزایندهای در سرمایه صندوقها رقم خورده و سرمایه آنها از ۳۳ میلیارد ریال در ابتدای تأسیس به حدود ۳۱ هزار میلیارد ریال تا کنون افزایش یابد.
از ابتدای شروع فعالیت (سال ۱۳۸۳) تا پایان شهریور ۱۴۰۱ تعداد ۱۷۱ صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی در سطوح مختلف تشکیل شده است. ۳۲ صندوق استانی، ۱۱ صندوق تخصصی- محصولی، ۲۰ صندوق زنان روستایی و عشایری، ۱۳ صندوق منابع طبیعی ، ۹۳ صندوق شهرستانی و ۲ صندوق منطقه ای مجموع ۱۷۱ صندوق را تشکیل می دهند. سرمایه این صندوق ها بالغ بر ۳۱ هزار میلیارد ریال و حداکثر سهم مشارکت دولت در سرمایه این صندوق ها ۴۹ درصد و حداقل سهم بخش غیردولتی ۵۱ درصد است.
تعداد سهامداران این صندوق ها تا مقطع زمانی یاد شده شامل ۸۴۲۴ سهامدار حقوقی (در قالب تشکل ها، تعاونی های فعال در بخش کشاورزی) و تعداد ۱۳۱۶۷۷ سهامداران حقیقی (تولیدکنندگان و بهره برداران این بخش) می باشند.
تسهیلات پرداختشده
مهمترین عملکرد سالهای اولیه تشکیل صندوقها پرداخت حدود ۱۴ هزار میلیارد ریال تسهیلات با نرخ کارمزد پایین بوده است. از ویژگی بارز تسهیلات اعطایی، بهجا، بهموقع، آسان و ارزان بودن آن و وجود یک نظام خودکنترلی بر صندوق است که باعث شده صندوقها تسهیلات معوقه نداشته باشند.
از ابتدای تأسیس صندوقها تا آخر شهریور ۱۴۰۱ بیش از ۱۹۸ هزار میلیارد ریال تسهیلات با هدف تأمین بخشی از سرمایه در گردش به جامعه هدف در راستای تکمیل و تقویت زنجیره ارزش، اعطاء شده است. تسهیلات مزبور در اختیار سهامداران این صندوق ها که حدود هشت هزار تشکل و تعاونی به عنوان سهامداران حقوقی و بیش از ۱۱۸ هزار تولیدکننده و بهره بردار به عنوان سهامداران حقیقی، قرار داده شده است. بالغ بر ۷۸ درصد از تسهیلات مزبور به صورت قرضالحسنه با کارمزد چهار درصد و مابقی از منابع بانکهای کشور با توجه به تفاهمنامه منعقده تأمین شده است.
کل اعتبارات پرداختی عاملیت ها از سوی صندوق ها به بهره برداران بخش های مختلف از سال ۱۳۸۷ تا پایان تیرماه ۱۳۹۹ مبلغ ۵۸ هزار و ۶۷۳ میلیارد ریال بوده که مبلغ ۹ هزار و ۱۲۳ میلیارد ریال آن از سال ۱۳۸۷ تا سال ۱۳۹۱و مبلغ ۴۹ هزار و ۵۵۰ میلیارد ریال آن از سال ۱۳۹۲ تا پایان تیر ۱۳۹۹ پرداخت شده است.
عاملیت توزیع اعتبارات صندوقهای غیردولتی به عنوان بستری مناسب برای ارائه امکانات و اعتبارات حمایتی و یارانهای دولت در بخش کشاورزی شناخته شدهاند. به همین دلیل از سال ۱۳۸۷ و با حمایت وزارت جهاد کشاورزی، مسئولیت توزیع اعتبارات دولت برای کمک به کشاورزان و اجرای برنامههای توسعهای دولت در بخش کشاورزی در چارچوب قراردادهای منعقده با سازمانهای جهاد کشاورزی در استانهای کشور بر عهده این صندوقها قرار گرفت.
سایر قراردادهای عاملیت شامل: طرح های انتقال آب با لوله، استخر ذخیره آب، اصلاح نژاد دام، یارانه های علوفه خشبی، یارانه بذر پنبه، آبزی پروری، انجام امور آماری و تکمیل شناسنامه بهره برداران، اصلاح الگوی کشت، کنترل آفات و بیماری های گیاهی، حمایت از شبکه های فنی و مشاوره ای کشاورزی و ….. می باشد.
صندوقهای حمایت از توسعه بخش کشاورزی به استناد تبصره ۴ ماده ۱۷ قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی از سال ۱۳۸۷ تا پایان تیرماه ۱۳۹۹ در حال پرداخت این تسهیلات هستند و تاکنون درباره اجرای عاملیت ها برای طرح محوری سامانه های نوین آبیاری (طرح توسعه آبیاری تحت فشار) بالغ بر ۸۷۷ هزار هکتار را با حجم اعتباری بیش از ۵۲ هزار میلیارد ریال برعهده داشتند که از این میزان اجرای بالغ بر ۲۵۷ هزار هکتار با حجم اعتباری هفت هزار و ۶۴۵ میلیارد ریال از سال ۱۳۸۷ تا پایان سال ۱۳۹۱ و اجرای بیش از ۶۲۰ هزار هکتار آن با حجم اعتباری ۴۴ هزار و ۷۸۵ میلیارد ریال از سال ۱۳۹۲ تا پایان تیرماه ۱۳۹۹ بوده است.
در جدول زیر جزئیات عاملیت صندوق های حمایت از بخش کشاورزی تا سال ۱۴۰۱ تشریح شده است:
اثربخشی فعالیت صندوقها
اثر فعالیت صندوقها را به طور کلی میتوان در موارد زیر بیان کرد:
۱) پرداخت سریع و آسان تسهیلات ارزانقیمت به تشکلهای تولیدکنندگان با کمترین پیچیدگی و صرف وقت
۲) رفع بخشی از معضل تولیدکنندگان در زمینه ارائه وثیقه ها و تضمینهای مالی از طریق پرداخت تسهیلات به صورت تضامنی و مبادله تفاهمنامه با بانکهای دیگر
۳) تأمین مالی به منظور تأمین بخشی از نهادههای مورد نیاز تولیدکنندگان با قیمت مناسب که باعث شده است ارزانتر از خرید نسیه توسط تولیدکنندگان به دست آنان برسد
۴) ایجاد وفاق، همدلی و انسجام بین تشکلهای تولیدکنندگان بخش کشاورزی
۵) جلب اطمینان و باور تولیدکنندگان نسبت به صندوقهای حمایت از توسعه بخش کشاورزی درباره ساماندهی تأمین نیازهای مالی و اعتباری مورد نظر بخش کشاورزی توسط بخش غیردولتی
۶) ظرفیتسازی در بخش غیردولتی به منظور پذیرش مسئولیتتصدیگریهای سرمایهگذاری، مالی و اعتباری در بخش کشاورزی
۷) تقویت فضای خودکنترلی و نظارت مستمر برای مقابله با انحراف تسهیلات از اهداف موردنظر و بازپرداخت بهموقع تسهیلات
۸) تلفیق منابع مالی دولت و منابع مالی بخش غیردولتی و پایدار شدن این منابع برای اهداف بخش کشاورزی
۹) بالا بردن قدرت چانهزنی تولیدکنندگان در مواجهه با بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری
برنامه آینده:
عملکرد مؤثر و مطلوب صندوقها و حمایت و پشتیبانی مسئولان از آنها موجب شده تا در قانون افزایش بهرهوری فضای گستردهای پیش روی صندوقها قرارگیرد. از جمله ظرفیتهایی که این قانون در اختیار صندوقها گذاشته میتوان به اجازه تشکیل صندوق در سطوح بخشی، شهرستانی، استانی، ملی، تخصصی و محصولی، فعالیت مالی و اعتباری و بازرگانی، انتشار و فروش اوراق مشارکت، استفاده از منابع قابل تخصیص صندوق توسعه ملی، بیمهگری کشاورزی، عاملیت توزیع اعتبارات دولتی، استفاده از منابع مالی خارجی و … اشاره کرد.با استعانت از خداوند منان و بهرهگیری از این اسناد قانونی در چند سال آینده نسبت به تشکیل صندوق های بخشی شهرستانی، تخصصی و محصولی اقدام می شود.